Het Energy Hub Platform: ‘We staan aan de vooravond van het waarmaken’

Om te kunnen komen tot een energy hub zijn er allerlei uitdagingen. Denk aan verschillende actoren die elkaar moeten vinden en die afspraken met elkaar moeten maken. Dat gebeurt vooral in fase 1 en 2 van EIGEN. Maar er zijn ook uitdagingen van meer technische aard. Want welke techniek is er nodig voor een energy hub? Daar buigen verschillende partners in fase 3 zich over. Een belangrijk deel van fase 3 richt zich op de realisatie van het Energy Hub Platform. Iemand die daar bijna dagelijks mee bezig is, is Reinout d’Engelbronner van Shared Energy Platform. Hij legt dan ook graag uit wat er op het gebied van het Energy Hub Platform zoal bereikt is en waar ze naartoe willen.  

Reinout steekt positief van wal. “Ik ben blij met waar we nu staan, er is ontzettend hard gewerkt in de afgelopen maanden. Daardoor konden we net voor de zomer tot een functioneel ontwerp komen voor het Energy Hub Platform (hierna EHP). Hierin hebben we duidelijk uiteengezet wat het eindbeeld moet zijn en in welke fasering we dat willen realiseren. Na enkele iteraties gedurende de zomerperiode hebben we nu een helder gezamenlijk beeld van hoe het Energy Hub Platform is samengesteld uit bestaande applicaties en enkele nieuw te ontwikkelen functionaliteiten.” Inmiddels loopt er een uitvraag om een eerste versie van de kernfunctionaliteit van het Energy Hub Platform te realiseren. “We staan hiermee aan de vooravond van het waarmaken.” 

De missie
Om te begrijpen wát er precies gerealiseerd gaat worden neemt Reinout ons mee de diepte in, te beginnen met de missie die staat voor het EHP. “Wij willen de energietransitie inpassen op het elektriciteitsnet door bedrijven op een bedrijventerrein in staat te stellen om slimmer gebruik te maken van het net. Onze technologie moet daarin voorzien. Platgeslagen zou je kunnen zeggen dat het EHP ervoor zorgt dat de bedrijven op een bedrijventerrein peer to peer zowel elektrische energie (kWh) als vermogen (kW) met elkaar kunnen delen.”  

Hij vervolgt: “Een EHP bestaat uit verschillende lagen van applicaties die het samen mogelijk maken om elektrische energie en vermogen met elkaar te delen. De middelste laag bestaat uit de kernfunctionaliteit. Het zorgt ervoor dat er een collectieve herverdeling van vermogen en elektrische energie kan plaatsvinden. Als technische spil binnen een energy hub, zijn ook de interfaces van het EHP met andere systemen van groot belang, zoals met die van netbeheerders, klanten en applicaties van derde partijen. De bovenste laag bestaat uit een handelsplatform dat er in de basis voor zorgt dat er energie transacties van en tussen bedrijven kunnen plaatsvinden.” 

Collectief draaiplan
In de kernfunctionaliteit wordt allereerst gecoördineerd wat er precies moet gebeuren. “Aan de voorkant is dat door te bepalen wat de collectieve herverdeling van vermogen en elektrische energie is, die wordt vertaald tot een collectief draaiplan. Dit draaiplan geeft per asset aan, aan welk vermogen deze moet voldoen. Het draaiplan wordt samengesteld op basis van forecasts, het GOPACS-signaal (in geval van congestie), contractwaardes (individueel en collectief), afspraken tussen bedrijven (leden) van een collectief (lokale merit-order, spelregels) en beschikbaarheid van regelbaar flex-vermogen. Aanvankelijk is de herverdeling voornamelijk gericht op het waarborgen van leveringszekerheid en voorkomen van congestie. Later zal het draaiplan ook worden ingezet om te optimaliseren op basis van kosten-baten en CO2 footprint.” 

Real-time aansturen
Het tweede component van de kernfunctionaliteit is het real-time aansturen daarvan. Dat is een soort controle- of regelsysteem die het collectieve draaiplan uitvoert. “Die stuurt letterlijk setpoints naar de verschillende assets per aansluiting bij verschillende bedrijven die zegt jij mag zoveel jij mag zoveel etc. Dat gaat om optimaliseren binnen het kwartier. Op het moment dat het gedrag afwijkt van wat er gepland was of dat de wind veel harder waait waardoor het systeem ander gedrag laat zien wil je dat real time aan- en bijsturen.” 

De techniek
Technisch gezien wordt al het bovenstaande gauw complex. Er is gelukkig al een hoop functionaliteit van de partners beschikbaar. “Het is vooral zaak dat we deze componenten goed met elkaar integreren, configureerbaar maken naar lokale wensen en eisen. We beginnen dan ook eenvoudig,” legt Reinout uit. “Dat doen we door simpelweg niet alles in één keer te doen.” 

Neem het draaiplan als voorbeeld. “We beginnen door ons eerst te richten op leveringszekerheid. Dit komt grotendeels neer op het matchen van een geaggregeerde forecast met het GOPACS-signaal. Indien er een mismatch plaatsvindt, sturen we hierover een notificatie naar bedrijven met de benodigde herverdeling op basis van het draaiplan. We gaan dus in eerste instantie niet direct real-time aansturen, hoewel deze functionaliteit wel al bij partners beschikbaar is. Deze manier van werken biedt ons de mogelijkheid om de complexiteit behapbaar te maken, snelheid te creëren en iteratief te leren en ons te verbeteren.” 

Eigenaarschap
Het moge duidelijk zijn: Reinout en zijn collega’s zijn trots op de missie waar ze aan werken. “Een schaalbaar EHP lost vanuit een maatschappelijk oogpunt veel op, zoals het vergroten van de houdbaarheid van het net en het mogelijk maken om de energietransitie in te passen.” Daarnaast biedt het bedrijven meer kans om hun activiteiten uit te breiden, te elektrificeren en te  verduurzamen. Ook verhoogt het de leveringszekerheid met meer regie voor de bedrijven zelf en verbetert het de kosten-baten van hun energiesysteem. 

“We zien en begrijpen echter ook dat dit voor bedrijven nog best spannend kan zijn. We zitten met z’n allen in een transitie naar een nieuwe werkelijkheid met veel veranderingen en onzekerheid. Een belangrijke factor hierin is afhankelijkheid. Optimaliseren van het systeem gebeurt per onderstation van de netbeheerder. Als zo’n relatief kleine groep van bedrijven die aangesloten zijn op dat station allemaal afhankelijk worden van het systeem, realiseer je je dat software kritische infrastructuur wordt. Om een lock-in- of monopoliepositie voor grote commerciële partijen die deze software leveren te voorkomen, hebben we de visie om de kern van de software op termijn opensource aan de markt beschikbaar te stellen. Dit maakt het mogelijk om relatief eenvoudig van serviceprovider te wisselen terwijl de onderliggende softwaresystemen overeind kunnen blijven. We werken er hard aan om dit systeem aantrekkelijk te maken voor allerlei verschillende marktpartijen zodat er wat te kiezen valt.” 

“Tot slot biedt deze aanpak het perspectief om naar één integrale standaard toe te werken met integraties naar de systemen van de instanties, waaronder de netbeheerders, zodat zij hier eenvoudig op aan kunnen sluiten en met één systeem bij voorkeur heel Nederland kunnen voorzien. Hierin zitten enorme synergie en efficiëntie voordelen. Het maakt ook de uitrol van groepscontracten die bedrijven met de netbeheerder kunnen sluiten eenvoudiger waardoor de Nederlandse economie en samenleving versneld kan verduurzamen en met een robuust energiesysteem nog concurrerender kan worden.”